در دنیای امروز کمتر کسی است که مقدار زیادی پول نقد حمل کرده و با همین پولهای فیزیکی انواع خریدهای خود را پرداخت کند. حالا همگی ما از انواع کارتهای بانکی و یا سامانههای پرداخت آنلاین برای جریان روزمره استفاده میکنیم. به تمام این وسیلهها و یا روشهای فروش کالا و پرداخت پول از طریق صورتحساب الکترونیکی اصطلاحاً پایانه فروشگاهی گفته میشود. سامانه مودیان و پایانه های فروشگاهی نیز برای ساماندهی همین روشهای صورتحساب الکترونیکی دایر شده است.
پایانههای فروشگاهی در اشکال گوناگون هستند. از کارتخوان ساده فروشگاه و یا کارتخوان های سیار گرفته تا سامانههای پرداخت آنلاین در بسترهای اینترنتی همگی از انواع پایانه های فروشگاهی هستند که در آنها خرده پولهایی به تعداد زیاد در قبال خرید کالا و یا ارائه خدمات جریان دارد. این پایانههای فروشگاهی هر نوع سختافزار و یا نرمافزار هستند که به سامانه مودیان متصل شده و تمام اطلاعات از تراکنشها و هر نوع صورتحساب الکترونیکی را در این سامانه منتقل میکنند. در این مقاله از پایانه های فروشگاهی صحبت خواهیم کرد و در مورد نحوه محاسبه مالیات پایانه های فروشگاهی مطالبی را ذکر میکنیم.
چند نوع پایانه فروشگاهی داریم؟ چه ویژگیهایی دارند؟
پایانه فروشگاهی میتوانند به شکل سختافزاری و یا نرمافزاری طراحی شوند. در هر صورت این ابزارها از طریق سامانه مودیان و پایانه فروشگاهی رصد میشوند. از رایانه تا دستگاه کارتخوان (دستگاه پوز) و یا هر نوع سامانه اینترنتی پرداخت الکترونیکی و حتی سامانههای تعریف شده به شکل اپلیکیشنهای موبایلی زمانی در فهرست پایانه فروشگاهی قرار میگیرند که حداقل سه ویژگی را داشته باشند:
- به درگاههای الکترونیکی پرداخت پولی و قانونی متصل باشند.
- از قابلیت پرداخت صورتحساب الکترونیکی برخوردار باشند. این صورتحساب الکترونیکی است و در محل به افراد پس از پرداخت داده خواهد شد.
- به سامانه مودیان متصل شده و از طریق این سامانه رصد شوند. تمام اطلاعات و تراکنشهای پایانه در حافظه مالیاتی این سامانه ثبت خواهد شد و به عنوان سوابق مالیاتی در نظر گرفته میشود.
به این ترتیب هر نوع سیستم رایانهای و یا دستگاههای کارت خوان بانکی و یا هر نوع سامانه اینترنتی پرداخت پول که از قابلیت اتصال به شبکههای الکترونیکی و رسمی کشور برخوردار است را اصطلاحاً پایانه فروشگاهی مینامیم. تمام این پایانهها طبق قانون باید به سامانه مودیان و پایانه های فروشگاهی معرفی شده و تمام تراکنش آنها رصد گردد. این در حالی است که پایانههای مذکور از قابلیت ارائه آنی صورتحساب هر نوع خدمات مالی برخوردار هستند.
مطالب پیشنهادی: مراحل اعراض مالیاتی از ثبت اینترنتی تا شورای عالی مالیات
چه کسانی حق استفاده از پایانههای فروشگاهی را دارند؟
پایانه فروشگاهی با هدف مدیریت خرده پرداختها در روابط معمول افراد جامعه ابداع شده و توسعه پیدا کردهاند. اصولاً این پایانهها مسیرهایی برای پرداخت مبالغ کوچک پول یا همان خرده خریدهای روزانه افراد عادی جامعه و نهایتاً نهادهای کوچک اقتصادی و تجاری و خدماتی هستند. طبق قانون پایانه های فروشگاهی ۱۴۰۳ دو گروه مجاز به در اختیار داشتن این کانالهای پرداخت پول از طریق خدمات الکترونیکی هستند:
- تمام خرده فروشها در تمام اصناف
- هر نوع واحد صنفی که به شکل مستقیم با مصرفکننده نهایی در ارتباط است.
خرده فروشها چه کسانی هستند؟
خرده فروشها پایگاههای تجاری و یا خدماتی کوچک و بزرگی هستند که کالاها و یا خدمات را به شکل تکی اصطلاحاً خرد به فروش میرسانند. به این ترتیب از فروشگاه ساده سطح شهر تا مراکز درمانی و دیگر خدمات مشابه که مستقیم با افراد جامعه در تبادل کالا و خدمات هستند، در این فهرست قرار میگیرند. در واقع معامله آنها با افراد جامعه یک معامله پایانی است و صرفاً برای معاملاتی دیگر کارایی ندارد. این نوع بنگاههای تجاری اعم از فروش کالا و یا عرضه خدمات موظف هستند که شماره حساب بانکی و شناسه یکتای دستگاههای کارتخوان (POS) و یا هر نوع درگاه پرداخت الکترونیکی خود را در سامانه مودیان و پایانههای فروشگاهی ثبت نمایند.
واحد صنفی با ارتباط مستقیم مصرف کننده نهایی چه کسانی هستند؟
در بسیاری از دادوستدهای روزمره نهادهایی فراتر از افراد عادی جامعه اقدام به خرید و فروش کالا میکنند. مثلاً ممکن است یک کارگاه کالایی را از یک فروشگاه بزرگ خریداری کند. در این صورت مصرفکننده نهایی شخصی حقوقی و یا حقیقی است که کالا را صرفاً برای نیاز شخصی خود و یا سازمان خود تهیه میکند و قرار نیست تا کالای خریداری شده مجدداً در چرخه دادوستد وارد شود. به این ترتیب واحد صنفی عرضهکننده کالا و یا خدمات به عنوان واحد نهایی تلقی شده و مجاز است تا از پایانه های فروشگاهی به شکلهای دستگاه پوز و یا درگاه پرداخت الکترونیک استفاده کند.
نحوه محاسبه مالیات پایانه فروشگاهی
استفاده از پایانه فروشگاهی در تبادلات مالی و چرخههای خرید و فروش کالا به شکل خرده فروشی امری ضروری است. در عین حال هر نوع تراکنش در این پایانهها به منزله درآمدزایی واحد صنفی است و مشمول مالیات میشود. از آنجا که تمام تراکنشها زیر نظر سامانه مودیان و پایانه های فروشگاهی رصد خواهد شد، قاعدتاً جریان محاسبه مالیات نیز بر عهده همین سامانه است. چگونگی محاسبه مالیات در این پایانهها طی ۵ مرحله انجام میشود.
- کشف مبلغ فروش یا درآمد:
به طور پیش فرض هر نوع وجه واریز شده در حساب بانکی متصل به پایانه فروشگاهی به جز وجوه انتقالی بین حسابهای بانکی و یا سود سپرده بانکی و یا یارانه به عنوان درآمد پایانه تلقی میشود. اگر بخشی از این وجوه منشأ غیرتجاری دارد، لازم است تا صاحب حساب مستندات لازم را به ممیز مالیاتی تحویل دهد. در غیر این صورت تمام وجوه واریز شده به پایانه جزو درآمد محاسبه خواهد شد.
- کشف سود فعالیت تجاری
در این مرحله، ممیز مالیاتی بررسی میکند که درآمد پایانه بابت فروش چه نوع کالا و یا عرضه چه نوع خدماتی بوده است. در این صورت طبق قانون پایانه های فروشگاهی ۱۴۰۳ از اعمال ضرایبی برای پیدا کردن سود فعالیت آن واحد تجاری استفاده میکنند.
- محاسبه درآمدهای مشمول مالیاتی
درآمد مشمول مالیاتی کسری از درآمد کامل حاصل از فروش خالص پایانه است. این درآمد از حاصلضرب کل مبلغ فروش در ضریب مالیاتی محاسبه میشود.
- محاسبه کسر مالیاتی
در این مرحله نحوه محاسبه مالیات پایانه های فروشگاهی با توجه به فعالیت انفرادی و یا گروهی افراد، نوع کسبوکار، فعالیتهای مالیاتی، قوانین جاری کشور و… متفاوت است. به هر حال مقدار مالیات طبق فرمولهای قید شده در قانون پایانه های فروشگاهی ۱۴۰۳ محاسبه خواهد شد.
- محاسبه مالیات با توجه به نرخهای قانونی
قانون پایانه های فروشگاهی ۱۴۰۳ برای محاسبه مالیات فعالیتهای انفرادی و یا گروهی متفاوت است. اگر پایانه برای یک فعالیت انفرادی تجاری باشد، نرخ محاسبه مالیات از طریق ماده ۱۳۱ انجام خواهد شد. اما اگر حساب بانکی متصل به پایانه مربوط به یک فعالیت حقوقی و چندین نفر است، طبق ماده ۱۰۵ و با نرخ ۲۵ درصد محاسبه میشود.
چگونه دستگاه پوز را به سامانه مودیان متصل کنیم؟
براساس ماده ۱۰ در قانون پایانه های فروشگاهی ۱۴۰۳ تمام افراد حقیقی و یا حقوقی که لازم است تا از درگاههای پرداخت الکترونیکی استفاده کنند، مکلف هستند تا شماره حساب و شناسه یکتا دستگاه پوز و یا درگاه پرداخت الکترونیک خود را در سامانه مودیان و پایانه های فروشگاهی ثبت نمایند. این کار در چند مرحله به روش زیر انجام میشود:
- قدم اول: در ابتدا وارد وبسایت tax.gov.ir شوید و یک حساب کاربری ایجاد کنید. سپس با وارد کردن نام کاربری و رمز عبور وارد حساب خود در سامانه سازمان مالیاتی کشور خواهید شد.
- قدم دوم: در داخل سامانه وارد صفحه مؤدیان شده و روی گزینه پرونده مالیاتی کلیک کنید. سپس از طریق پروندههای درآمد وارد صفحه جزئیات پرونده شوید.
- قدم سوم: در صفحه جزئیات پرونده روی گزینه ورود و ویرایش کلیک کنید تا وارد بخش ثبتنام الکترونیک شوید. در این صفحه روی گزینه نمایش و ویرایش اطلاعات کلیک کنید.
- قدم چهارم: در صفحه ایجاد شده باید گزینه حسابها و مجوزها را باز کنید. در این صفحه میتوانید حسابهای بانکی قبلی را ویرایش کنید و یا یک حساب بانکی جدید را معرفی نمایید. در پایان روی گزینه اتصال حسابهای بانکی تجاری کلیک کنید. سپس روی گزینه درخواست تغییر اطلاعات کلیک کنید و گزینه ویرایش را تأیید نمایید. با کلیک بر بخش ارسال درخواست این مرحله تمام میشود.
- قدم پنجم: شماره شبای حساب بانکی خود را وارد کرده و گزینه بررسی و ذخیره را تأیید کنید. البته توجه داشته باشید که این شماره حساب باید به نام شما باشد. در این مرحله حساب بانکی جدید خود را به دستگاه پوز و یا درگاه اینترنتی معرفی کردهاید. توجه داشته باشید که پس از تأیید نهایی حالا دستگاه پوز شما و یا سامانه الکترونیکی معرفی شده شما از طریق حساب بانکی جدید در سامانه مودیان و پایانه های فروشگاهی ثبت شده است و قاعدتا مالیاتهای مربوط به تراکنشها محاسبه میشوند.
معافیت پایانههای فروشگاهی
معافیت پایانههای فروشگاهی نوعی حمایت و یا تشویق دولت از برخی مشاغل خاص است. به این ترتیب که از تراکنشها و درآمدهای حاصل از کارتخوان و یا سامانههای پرداخت اینترنتی مبلغی به عنوان مالیات گرفته نمیشود. این معافیتها با هدف حمایت از کسبوکارهای کوچک، توسعه تجارت الکترونیک و ارتقاء فعالیتهای اقتصادی در نظر گرفته شده است. در عین حال با تشویق کسبوکارهای کوچک به سمت پرداختهای اینترنتی در کاهش نقدینگی تأثیرگذار است. طبق قانون پایانه های فروشگاهی ۱۴۰۳ برای بهرهمندی از معافیتهای اعلام شده ۱۶ نوع شغل در نظر گرفته شده است. این مشاغل میتوانند از معافیت مالیات پایانههای فروشگاهی استفاده کنند:
- نانواییها
- تمام داروخانهها و یا مراکز درمانی
- انواع فروشگاههای عرضه خواروبار تا سقف فروش ماهیانه 47.5 میلیون تومان
- انواع جایگاههای توزیع سوخت
- تاکسیها و تمام وسایل حملونقل عمومی درون شهری
- انواع فروشگاههای عرضه کتاب و محصولات رسانهای
- مدارس ابتدایی تا دبیرستان
- باشگاهها و هر نوع مؤسسه فعال در رشتههای مختلف ورزشی
- شرکتهای فعال در سطح مواد غیر معدنی
- روزنامه فروشها
- مؤسسههای خیریه
- دفاتر خدمات مخابراتی
- شرکتهای دانشبنیان
- عوارض راه و پارکینگها
اینتا کد چیست و چه تأثیری در محاسبه مالیات پایانه فروشگاهی دارد؟
در بخش محاسبه حاشیه سود پایانههای فروشگاهی از ضریبی صحبت کردیم که براساس آن مقدار مالیات اضافه محاسبه میگردد. این ضریب را اصطلاحاً اینتا کد معرفی میکنند و مقدار آن تأثیر مستقیم در نحوه محاسبه مالیات پایانه های فروشگاهی دارد. جدول تعیین شده برای اینتا کد گسترده است و شامل تمام مشاغل میشود. به عنوان مثال ضریب اینتا برای برخی از اصناف به قرار زیر است:
نام شغل | ضریب اینتا کد |
خواروبار فروشها | ۱۲ الی ۱۵ درصد |
قصابیها | ۸ درصد |
فروشگاههای پوشاک | ۱۳ الی ۱۸ درصد |
کافیشاپها و رستورانها | ۳۳ درصد |
در نظر داشته باشید که طبق قانون پایانه فروشگاهی ۱۴۰۳، هر نوع کارتخوان و یا سامانه پرداخت اینترنتی با سقف تراکنش ۴۷ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان معاف از مالیات است. اما درآمد بیشتر از این مقدار را در ضریب اینتا کد ضرب نمایید تا مقدار مالیات پایانه های فروشگاهی مربوط به خود را محاسبه کنید.
چند توصیه برای بهرهمندی از پایانه فروشگاهی
توجه داشته باشید که هر نوع تراکنش به حساب بانکی متصل به پایانه فروشگاهی به منزله درآمد محسوب شده و در ردیف مالیات قرار میگیرد. این در حالی است که ممکن است مبلغ تراکنش شده از جمله وجوه زندگی شخصی شما باشد. بنابراین دقت کنید که چون تراکنش را در حساب بانکی متصل به سامانه انجام میدهید، در این صورت چند توصیه را جدی بگیرید:
- از دستگاه کارتخوان خود برای پرداخت پول در معاملات شخصی مانند خرید و فروش ملک یا خودرو استفاده نکنید.
- پرداخت و یا واریز درآمدهای معاف از مالیات را با استفاده از دستگاه کارتخوان انجام ندهید. به عنوان مثال فروش محصولات کشاورزی معاف از مالیات است؛ اما انتقال پول از طریق کارتخوان، شما را ملزم به پرداخت مالیات میکند.
- برای تسویه حسابهای شخصی از قبیل پرداخت بدهیها و یا طلبها از دستگاه کارتخوان استفاده نکنید. چرا که شما در حال بازپسگیری پول خرد اما به شکل درآمد هستید. در این صورت باید از روی پول خود مالیات دهید. از طرفی پرداخت بدهی از روی کارتخوان طبق قانون، روش فرار مالیاتی است و مجازاتهای تعریف شده قانونی به دنبال دارد.
- از دستگاه کارتخوان در امور خیریه و یا پرداختهای قرضالحسنه استفاده نکنید.
با رعایت این نکات، تنها درآمدهای شما در فهرست منابع مالیات پایانه فروشگاهی ثبت خواهد شد. در سامانه مودیان و پایانه های فروشگاهی این سازوکار با دقت محاسبه شده و مقدار مالیات براساس درآمد خالص شما حساب میگردد و ملزم نیستید تا از گردش مالی زندگی شخصی خود مالیاتی را پرداخت کنید.